Паянтан пуҫласа республикӑри районсенче чӑвашсен тӗп уявне — Акатуя — паллӑ тума пуҫлӗҫ. Кӑҫал старта Канаш районӗ пӗрремӗш тухӗ.
Акӑ Акатуй ирттермелли график.
Акӑ график:
1. Канаш районӗнче ҫӑвӑн 30-мӗшӗнче 10:00 сехетре Асхва ялӗнчи «Урожай» стадионта иртет.
2. Йӗпреҫ районӗнче ҫӑвӑн 31-мӗшӗнче 11:00 сехетре Йӗпреҫри культурӑпа кану паркӗнче пулӗ.
3. Красноармейски районӗнче ҫӗртмен 1-мӗшӗнче 10:00 сехетре Красноармейскинчи «Факел» стадионта иртет
4. Комсомольски районӗнче ҫӗртмен 7-мӗшӗнче 10:00 сехетре (Сабантуй) Урмаел ялӗнче пулӗ.
5. Улатӑр районӗнче — ҫӗртмен 12-мӗшӗнче 10:00 сехетре Явлей ялӗнче.
6. Элӗк районӗнче ҫӗртмен 12-мӗшӗнче 11:00 сехетре Тури Татмӑш ялӗнче пулать.
7. Патӑрьел районӗнче ҫӗртмен 12-13-мӗшӗсенче 10:00 сехетре Шӑнкӑртам ялӗнче иртет.
8. Вӑрнар районӗнче ҫӗртмен 12-мӗшӗнче 10:00 сехетре Вӑрнарти «Химик» стадионта иртет.
9. Куславкка районӗнче ҫӗртмен 12-мӗшӗнче (Акатуй) 11:00 сехетре Куславккара Атӑл хӗрринче пулӗ.
10. Хӗрлӗ Чутай районӗнче ҫӗртмен 12-мӗшӗнче 10:00 сехетре Ишеккасси ялӗнче пулать.
11. Муркаш районӗнче ҫӗртмен 12-мӗшӗнче 11:00 сехетре Лантӑш ялӗнче иртет.
Кӑҫал ака-сума тумашкӑн ҫанталӑкӗ те лайӑх тӑрать. Ҫумӑрӗ те кирлӗ паллах. Республикӑри районсенче ӗҫ хӗрӳ пырать.
Ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗ тӗлне республикӑра ҫурхи тата пӑрҫа йышши культурӑсене пӗтӗмпе 206,7 гектар акнӑ. Плана илес тӗк ку — 99,1 процент. Плана республикӑри пӗр районта ҫеҫ — Улатӑр районӗнче — тултарман. Унта ҫурхи культурӑсене 86,9 процент ҫеҫ акнӑ.
21 районтан 6-шӗнче плана ытлашшипе тултарнӑ. Ку енӗпе ытларах Етӗрне районӗ палӑрнӑ — 101,1 процент.
«Иккӗмӗш ҫакӑра», ҫӗрулмине, 8 гектар лартнӑ. Ку планланин 62,1 проценчӗ. Ку енӗпе плана тӑватӑ район ҫеҫ тултарнӑ: Улатӑр, Йӗпреҫ, Хӗрлӗ Чутай, Пӑрачкав районӗсем. Етӗрне тата Красноармейски районӗсенче ку ӗҫ начартарах пырать.
Кӑҫал Патӑрьел, Вӑрнар, Комсомольски, Елчӗк, Вӑрмар районӗсенче ҫӗрулми ытларах лартма палӑртнӑ. ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов ҫӗрулми лартас ӗҫе ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче вӗҫлеме палӑртнӑччӗ те…
Муниципалитетсенче 652 гектар пахча ҫимӗҫ, 642 гектар сахӑр кӑшманӗ, 2 422 гектар рапса, 3 098 гектар горчица, 7,4 гектар куккурус, 17 пин гектар — пӗр ҫул ӳсекен, 5,8 пин гектар нумай ҫул ӳсекен курӑк акнӑ.
«Республикӑри кардиодиспансера консультацие лекес тесен мӗншӗн икӗ уйӑх ытла кӗттереҫҫӗ?» Ҫапла кӑсӑкланнӑ Красноармейски районӗнчи Чатукасси ялӗнче пурӑнакан Венера Иванова. Аплах пулсан ыйтӑвӗ, тӗрӗссипе, уншӑн кӑна ҫивӗч марри паллӑ ӗнтӗ. Ара, камӑн ҫавӑн чухлӗ кӗтес килтӗр!
Хӗрарӑмӑн ыйтӑвӗ пирки республикӑн Сывлӑх сыхлав тата социаллӑ аталану министерстви ятарлӑ хутсемпе ҫыхӑнтарса специализациленӗ медицинӑпа санитари пулӑшӑвӗ кӳмелли вӑхӑт 10 кунтан иртмелле мар тесе пӗлтерет.
Республикӑри кардиологи центрне черет вӑрӑммине ведомство темиҫе сӑлтавпа ҫыхӑнтарать. Ҫав шутра ҫынсем унта хӑйсем тӗллӗн кайма шут тытни те пур. Иккӗмӗш йывӑрлӑх кардиолог тухтӑрсем ҫитменнипе ҫыхӑннӑ-мӗн. Виҫҫӗмӗш сӑлтавӗ черете ҫырӑннӑ пациентсен 30 проценчӗ палӑртнӑ вӑхӑта йышӑнӑва пымасть имӗш.
Медицина пулӑшӑвӗ парас йӗрке пӑхӑнмасан асӑннӑ диспансерӑн тӗп врачӗн ҫумӗпе Ольга Геннадьевна Пульхеровскаяпа ирхи 8 сехетрен пуҫласа 17 сехетчен 62-01-91 номерпе ҫыхӑнма сӗннӗ.
Нумаях пулмасть Красноармейски шкулӗнчи чӑваш чӗлхипе литератури тата тӑван ен культури вӗрентекен В.М. Михайловпа З.П. Михайлова пуҫарнипе, Красноармейски район администрацийӗн вӗрентӳ пайӗ, Чӑваш наци конгресӗн Красноармейски районӗнчи уйрӑмӗ тата Чӑваш патшалӑх символӗсен авторӗн Э.М. Юрьев ӳнерҫӗн Красноармейски районӗнчи Кӗҫӗн Шетмӗ ялӗнчи музейӗ йӗркеленипе «Улӑп — 2014: Эпир — Улӑп йӑхӗнчен!» уҫӑ инҫет вӑйӑ-конкурсӗ иртнӗ.
Ӑна харӑсах темиҫе датӑна: чӑваш чӗлхи кунне, Раҫҫей тата Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ В.Е. Петров ҫуралнӑранпа 60 ҫул ҫитнине — халалланӑ.
Конкурса пурӗ 70 ытла ача заявка панӑ. Вӑйӑ-конкурс ыйтӑвӗсене пур ача та ӑнӑҫлӑ хуравлама пултарнӑ. Елчӗк районӗнчен те 4 ача хутшӑннӑ. Кушкӑри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан шкултан, сӑмахран, 10-мӗш класри Любовь Мышкина, 5-мӗш класри Данил Веников хутшӑннӑ. Вӗсем пур ыйту ҫине те хурав тупма пултарни пирки вырӑнтисем хавасланса пӗлтереҫҫӗ.
Красноармейски районӗнчи Тусай ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Чӑваш АССР тата РСФСР тава тивӗҫлӗ агрономӗ Александров Вячеслав Александрович (20.05.1929–05.10.2005) пурнӑҫӑн ытларах пайне Етӗрне районӗнчи Кӑкшӑм ялӗнче пурӑнса ирттернӗ.
Ӗмӗр тӑршшӗпех колхозра ӗҫленӗ, малтан Тусай ялӗнче колхоз ӗнисене ҫулталӑк хушши пӑхнӑшӑн медаль илме тивӗҫлӗ пулнӑ, унтан ял хуҫалӑх институтӗнчен вӗренсе тухсан агрономра тӑрӑшнӑ — малтанах Тинӗсҫум енӗнче, унтан Етӗрне районӗнче. 16 ҫул хушши агрономра тӑрӑшнӑ хыҫҫӑн ӑна «Заветы Ильича» колхоз председателӗн пуканне шанса параҫҫӗ, хуҫалӑх ертӳҫин ҫӑмӑл мар лавне вӑл мӗн пенси ҫине тухичченех 17 ҫул хушши туртнӑ. Колхоз территорийӗнчи чӑн-чӑн хыр вӑрманӗсем халӗ уй-хире илем кӳреҫҫӗ, мӗн чухлӗ йывӑҫ ларттарнӑ вӑл ертсе пынипе! Ял хушшине асфальт сарнӑ, культура, автовокзал ҫурчӗсем, колхозниксемпе специалистсем валли ҫӗнӗ ҫуртсем ҫӗкленӗ. Колхоз районта кӑна мар, республикӑра та малтисен шутӗнче пулнӑ. Сӑмах май колхозӗ халӗ те арканса кайман. Сывлӑхӗ хавшанине пӑхмасӑрах Вячеслав Александрович Кӑкшӑмри шкулта музей уҫса йӗркелесе хӑварчӗ.
Ака уйӑхӗн 15–30-мӗшӗсенче (ӑна, хутшӑнакансем ыйтнипе, ҫу уйӑхӗн 12-мӗшӗччен тӑсма тиврӗ) пӗтӗмӗшле вӑтам пӗлӳ паракан Красноармейски шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури тата тӑван ен культури вӗрентекенсем В.М.Михайловпа З.П.Михайлова пуҫарнипе, Красноармейски район администрацийӗн вӗрентӳ пайӗ, Чӑваш Наци Конгресӗн Красноармейски районӗнчи уйрӑмӗ тата Чӑваш патшалӑх символӗсен авторӗн Э.М.Юрьев ӳнерҫӗн Красноармейски районӗнчи Кӗҫӗн Шетмӗ ялӗнчи музейӗ-картинӑсен галереййи йӗркеленипе республикӑмӑрти районсем хушшинче «Улӑп-2014: Эпир — Улӑп йӑхӗнчен!» уҫӑ инҫет вӑйӑ конкурс иртрӗ.
Ӑна Культура ҫулталӑкне, Чӑваш чӗлхи кунне, Раҫҫей тата Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ В.Е. Петров ҫуралнӑранпа 60 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Конкурса пурӗ 70 ытла ача ыйтса ҫырни ярса панӑ. Вӑйӑ конкурс ыйтӑвӗсене пур ача та ӑнӑҫлӑ хуравлама пултарнӑ. Ачасен ӗҫӗсенчи тӗп ҫитменлӗхсем ҫаксем: факт тата орфографи йӑнӑшӗсем, хуравсене вырӑсла ҫырни (ку вара вӑйӑ конкурс йӗркипе килӗшсе тӑмасть). Кунсӑр пуҫне пӗр пек тата йӗкӗреш хуравсем те пурччӗ (вӑйӑ конкурс ушкӑнпа хуравламалли маррисен йышши пулин те).
Нумаях пулмасть Красноармейски районӗнчи Пикшик ялӗнче Евгений Скрипкина асӑнса футбол енӗпе уҫӑ турнир иртнӗ. Унта «Классик» (Красноармейски ялӗ), «Ункӑ» (Чутукасси), «Пикшик», (Яманак), «Спартак» (Кӗҫӗн Шетмӗ), «Гигант» (Алманч), «Вольник» (Красноармейски ялӗ), «Пархикасси» (Шупашкар районӗ) ушкӑнсем хутшӑннӑ.
¼ финалта «Вольник» «Пархикасси» командине 2:0 шутпа ҫӗнтернӗ. Кӗҫӗн Шетмӗсем Алманч командине парӑнтарнӑ. Пикшиксем Чатукасси командине ҫӗнтернӗ. «Классик» Яманак спортсменӗсене парӑнтарнӑ.
Ҫурмафиналта Пикшик команди Кӗҫӗн Шетмӗсене ҫӗнтернӗ, «Классик» — «Вольника». Финалта Пикшик команди «Классика» ҫӗнтернӗ. Ҫавна май «Классик» 2-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Пикшик команди турнирта ҫӗнтерӳҫӗ пулса тӑнӑ.
Чи лайӑх хапхаҫӑ ятне Олег Мачехин («Классик») тивӗҫнӗ. Чи лайах тапӑнакан — Максим Иванов. Универсал вӑйӑҫӑ — Михаил Петров (Кӗҫӗн Шетмӗ).
Красноармейски районӗнче ачасемпе ҫамрӑксен общество организацийӗсен «Яковлев хунавӗсем» XIII район фестивалӗ иртнӗ.
Мероприятие районти 11 шкулти организаци хутшӑннӑ. Пурте Мухтав монуменчӗ патне колоннӑпа утнӑ, чечексем хунӑ. Унтан Красноармейски ялӗн тӗп урамӗпе Ҫӗнтерӳ паркне утнӑ. Мероприятие Красноармейски районӗн хисеплӗ ҫынни, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗ Михаил Прохорович Прохоров та хутшӑннӑ.
Уявра ташланӑ-юрланӑ, вӑл ташӑ марафонӗпе вӗҫленнӗ. Тӑватӑ номинацире Трак вӑтам шкулӗ, Упи вӑтам шкулӗ, Еншик Чуллӑ шкулӗ ҫӗнтернӗ.
Фестивале хутшӑннӑ ачасен мӗнпур организацисене «Яковлев хунавӗсем» программӑна аталантарнӑшӑн грамотӑсемпе, тав ҫырӑвӗсемпе чысланӑ. Район фестивальне хастар хутшӑннӑшӑн Трак вӑтам шкулӗн вожатӑйне Д.Ф.Ефимовӑна Димплом панӑ.
Паян Красноармейскинчи тӗп стадионта «Ял пурнӑҫӗ» район хаҫачӗн парнисене ҫӗнсе илессишӗн ҫӑмӑл атлетика ӑмӑртӑвӗ иртнӗ. Унта 30 команда хутшӑннӑ. Сывӑ пурнӑҫ йӗркине пропагандӑланӑшӑн тата 65 ҫулхи юбилей ячӗпе Иван Прокопьева Красноармейски район администрацийӗн Тав хутне панӑ.
Ветерансен командисен йышӗнче Пикшик ял тӑрӑхӗ ҫӗнтернӗ. Кӗҫӗн класра вӗренекенсен хушшинче Мӑн Шетмӗ вӑтам шкулӗ малта пулнӑ. Иккӗмӗш вырӑна Трак вӑтам шкулӗ тухнӑ. Красноармейски вӑтам шкулӗ виҫҫӗмӗш вырӑн йышӑннӑ.
5–9-мӗш класра вӗренекенсен йышӗнче Красноармейски вӑтам шкулӗ ҫӗнтерӳҫӗ пулнӑ. Вӗсем хыҫҫӑн — Трак вӑтам шкулӗ. Пикшик вӑтам шкулӗн команди финиша виҫҫӗмӗш ҫитнӗ.
Аслӑ класра вӗренекенсен командисем хушшинче Трак вӑтам шкулӗ, Красноармейски вӑтам шкулӗ, Пикшик вӑтам шкулӗ малти вырӑнсене пайланӑ.
Ял тӑрӑхӗсен командисен йышӗнче каллех Пикшик енчисем маттур пулнӑ. Кӗҫӗн Шетмӗ ял тӑрӑхӗ — иккӗмӗш. Предприятисем, организацисем, учрежденисем хушшинче Красноармейски ял тӑрӑхӗн «Композит-21» команди пӗрремӗш вырӑна тухнӑ.
Чӑваш халӑх сайчӗ, Тӗнче тетелӗнчи «Сӑвар ТВ» каналпа «Шкул ТВ» канал, Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ Чӑваш чӗлхи кунӗ тӗлне йӗркеленӗ «Чӑваш ачи, сассуна пар!» видеосӑвӑсен конкурсне пӗтӗмлетме вӑхӑт ҫитрӗ.
Ку ӑмӑртӑва пурӗ 173 ӗҫ ҫитрӗ. Вӗсенчен 157-шне хакларӑмӑр. Хаклав калӑпӑшӗ пысӑк пулнӑран кая юлса ҫитнӗ ӗҫсене хак пама ӗлкереймерӗмӗр. Анчах пӑшӑрханма кирлӗ мар — вӗсем те хутшӑнни пирки ӗнентерӳ хутне илӗҫ.
Хаклав ӗҫне виҫҫӗн ирттертӗмӗр: тӗнче тетелӗнчи «Сӑвар ТВ» телеканалӑн ертӳҫи Олег Цыпленков (вӑл видео пахаларӗ), Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп администраторӗ Николай Плотников (ӳкернӗ чухне усӑ курнӑ фона хак пачӗ), Шупашкарти Ф. Павлов ячӗллӗ музыка училищин преподавателӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки Надежда Кириллова (интонаци тӗлӗшӗпе хакларӗ). Хаксене парса тухнӑ хыҫҫӑн эпир ҫапла пӗтӗмлетӳ турӑмӑр: интонацишӗн 100%, видеошӑн — 70%, фоншӑн — 50%. Интонацие мала лартнине ҫакӑнпа сӑлтавларӑмӑр — ача е хутшӑнакан сӑвва лайӑх вулать пулсан видео пахалӑхӗ япӑхрах пулсан та ӑна тепре ним мар чаплӑ техникӑпа ӳкерме пулать. Тивӗҫлӗ шайра сӑвӑ калаймана вара вӗрентме — йывӑртарах, кунта нимӗнле техника та ҫӑлаймӗ.
-2.7 °C